1947

Szymon Tenenbaum urodził się 31 stycznia 1892 roku w rodzinie żydowskiego kupca. Był świadkiem rewolucji w Rosji oraz obu wojen światowych. Podzielił tragiczny los narodu żydowskiego, zmarł po długiej chorobie z wycieńczenia w getcie warszawskim w 1941 roku. Żyjąc w zaborze rosyjskim walczył o język polski i o wolną Polskę. Był światowej sławy przyrodnikiem, uczestniczył w licznych ekspedycjach naukowych, pozostawił po sobie setki tysięcy okazów w kolekcjach zoologicznych na całym świecie, był nauczycielem i wychowawcą młodzieży.

Dramatyczna historia kolekcji chrząszczy Sz. Tenenbauma związana jest z warszawskim Ogrodem Zoologicznym, gdzie zbiory były przechowywane do wybuchu powstania warszawskiego. Przypadek sprawił, że za ich przyczyną Antonina i Jan Żabińscy mogli uratować wiele istnień ludzkich wyprowadzając z getta warszawskiego kilkadziesiąt osób.

Historia „Willi pod Zwariowaną Gwiazdą”
https://zoo.waw.pl/willa-zabinskich/historia
… Są to bezcenne zbiory Szymona Tenenbauma – światowej sławy entomologa narodowości żydowskiej, który w roku 1940 został wraz z rodziną zamknięty w warszawskim getcie. Całą swoją kolekcję liczącą około 500 000 okazów bezkręgowców zdążył powierzyć na przechowanie swojemu przyjacielowi – Janowi Żabińskiemu. Zbiór został przeoczony podczas rabunku Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego przez oddziały SS, a w 1944, trzy tygodnie przed powstaniem warszawskim został przeniesiony do Muzeum Zoologicznego…”.

Zbiory Tenenbauma, tuż przed rozpoczęciem powstania, zostały przewiezione do Państwowego Muzeum Zoologicznego, gdzie przetrwały, mimo celowego podpalenia budynku po zakończeniu powstania. W 1947 roku, żona entomologa, Eleonora przekazała PMZ blisko 200 000 chrząszczy i okazałą bibliotekę.

Fot. Łukasz Kamiński

Z dokumentów archiwalnych wynika, że owady zgromadzone w Gabinecie Zoologicznym zbierali wybitni polscy przyrodnicy: Kluk, Jarocki, Sztolcman, Estreicher, Taczanowski, Młokosiewicz, Barey, Kalinowski, Dybowski, Godlewski, Mniszech, Dziedzicki.

Ostatnie badania dokumentacyjne kolekcji Tenenbauma doprowadziły do odkrycia okazów, które pochodzą z historycznych zbiorów Gabinetu Zoologicznego i Muzeum Branickich. Dalsze badania zbiorów Tenenbauma wykażą ile eksponatów ocalało, czy uratowały się chociaż pojedyncze okazy pochodzące z najstarszych polskich kolekcji entomologicznych.